برای بسیاری از افراد رهن کامل خانه نسبت به خرید یا ساختن خانه منطقیتر است. این موضوع ممکن است به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد، از جمله شرایط مالی فرد، نیازهای هر فرد شرایط خاص خود را دارند و باید بهدقت مزایا و معایب خرید یا رهن و اجارهخانه را بررسی کنند تا تصمیمی که با شرایط مالی و زندگی خودسازگار است را اتخاذ کنند
اگر تصمیم بر اجارهکردن ملک باشد یکی از روشهای اجاره، رهن کامل مسکن است که در آن مستأجر مبلغ قابلتوجهی در ازای استفاده از ملک به موجر یا مالک ملک میدهد. این مبلغ بر اساس ارزش ملک و امکانات رفاهی که ملک دارد محاسبه میشود. در ابتدا قرارداد این مبلغ توسط مستأجر به موجر داده میشود و تا زمانی که ملک در اختیار مستأجر است این مبلغ در نزد مالک باقی میماند.
حال که متوجه شدیم رهن کامل خانه به چه معناست و مهمترین ویژگی آن تصرف مبلغ رهن توسط موجر تا زمان اتمام قرارداد اجاره ملک و تحویل ملک توسط مستأجر است، باید از قوانین کلی و جزئی آن نیز مطلع باشیم تا بتوانیم در صورت بروز مشکل راههای اصولی برای مواجه با آن انتخاب کنیم.
قوانین رهن کامل خانه
قرارداد رهن کامل خانه همان عقد اجاره با تضمین تخلیه است. این قرارداد شامل دو طرف معامله، یکی موجر که همان صاحبملک است و طرف دیگر مستأجر است که با پرداخت مبلغ معینی در قبال استفاده از ملک و منافع آن در مدتزمان مشخص به موجر پرداخت میکند.
درصورتیکه مستأجر در مدتزمان قرارداد نسبت به شرایط قرارداد پایبند باشد و در موعد مقرر ملک را تحویل دهد موجر موظف به پرداخت کل مبلغ رهن به وی است؛ اما اگر مستأجر شرایط قرارداد را به طور کامل رعایت نکند و یا ملک را تخلیه ننماید موجر میتواند از مبلغ رهن استفاده کند و ضرر خود را جبران نماید.
قرارداد رهن ملک برای دوطرفه معامله یک الزام است؛ زیرا در آن شرایط اجاره و تضمین تخلیه تعیین میگردد و حقوق و تعهدات هر دو طرف در آن مشخص است.
برخی از قوانین کلی رهن کامل شامل:
- - در زمان عقد قرارداد حتماً مشخصات سند ملکی و مدارک تشخیص هویتی موجر و مستأجر حتماً بررسی و صحت آنها تأیید شود.
- - حتماً قبل از قرارداد ملک را به طور کامل بازدید بفرمائید تا اگر مشکلی دارد و نیاز به تعمیرات است حتماً در قرارداد قید شود.
- - مدتزمان معین: قرارداد اجاره باید تا زمانی که رهن کامل به مستأجر بازگردد، معتبر باشد.
- - عدم تغییر قیمت رهن: موجر نمیتواند در طول دوره اجاره قیمت رهن را تغییر دهد.
- - عدم استفاده از رهن توسط موجر: موجر نمیتواند از مبلغ رهن استفاده کند تا زمانی که مستأجر ملک را تحویل دهد.
مشخص است که رهن کامل یک قرارداد قانونی است و شرایط آن ممکن است بین مالک و مستأجر متفاوت باشد؛ بنابراین اطمینان حاصل فرمایید که همه جزئیات و شرایط قرارداد را قبل از امضا مطالعه و بررسی نماید.
مزایای رهن کامل خانه
در رهن کامل با پرداخت کل مبلغ اجاره به مالک بهصورت امانی دارای مزایا و فوائدی است که در ادامه به آن اشاره میشود:
- - عدم پرداخت اجاره ماهیانه: یکی از مزایای این نوع قرارداد عدم نیاز به پرداخت ماهیانه مبلغ اجاره است. مستأجر در این روش استرس و نگرانی از بابت مبلغ ماهیانه دیگر ندارد.
- - اطمینان از داشتن ملک تا پایان قرارداد: با رهن کامل مستأجر با انعقاد قرارداد میداند که تا مدتزمان تعیین شده در قرارداد ملک در اختیار وی است و موجر نمیتواند به طور ناخواسته حکم تخلیه بگیرد.
- - عدم افزایش مبلغ اجاره: زمانی که مستأجر کل مبلغ رهن را به مالک پرداخت میکند، تا مدتزمان اتمام قرارداد آن مبلغ ثابت میماند.
- - بازگشت کل مبلغ ودیعه : با اتمام قرارداد موجر موظف به پرداخت کل مبلغی است که مستأجر در ازای استفاده از ملک ایشان به وی پرداخت نموده. در این صورت کل مبلغ و سرمایهای که مستأجر پرداخت کرده به ایشان باز میگردد.
- - تکمیل مبلغ خرید ملک: برخی از افراد هنگام خرید ملک با کاهش بودجه مواجه میشوند؛ لذا با رهن کامل همان ملک میتوانند این کمبود بودجه را تأمین کرده و ملک موردنظر را از آن خود کند.
- - تضمین مالی: رهن کامل مبلغی است که مستأجر بهعنوان تضمین برای اجاره ملک به موجر پرداخت میکند. این مبلغ بهعنوان یک نوع سرمایهگذاری در اختیار موجر قرار میگیرد و درصورتیکه مستأجر تعهدات قرارداد را رعایت نکند، موجر میتواند از این مبلغ استفاده کند.
- - حفاظت از موجر: با دریافت رهن کامل، موجر در صورت عدم رعایت تعهدات مستأجر، مبلغ رهن را بهعنوان جبران خسارت استفاده میکند. این وجهه میتواند پوششی برای هزینههای ناشی از خسارت به ملک، عدم پرداخت اجاره و سایر تعهدات قراردادی باشد.
- - تحویل ملک: درصورتیکه مستأجر تمامی تعهدات خود را رعایت کند و قرارداد اجاره به پایان برسد، میتواند مبلغ رهن را به طور کامل بازگرداند. در واقع، تحویل ملک توسط مستأجر به موجر در پایان قرارداد، شرط بازگرداندن مبلغ رهن به مستأجر است.
معایب رهن کامل خانه
- - سختتر شدن انتخاب ملک: به دلیل اینکه مبلغ رهن کامل برخی از ملکها بالاتر است، انتخاب یک ملک مناسب محدودتر و سختتر میشود.
- - مضیقه مالی: گاهی افراد برای تهیه پول رهن کامل به دلیل بالابودن مبلغ آن دچار سختی و زحمت میشوند.
- - عدم تحویل بهموقع مبلغ رهن توسط موجر در زمان اتمام قرارداد: این مسئله باعث ایجاد شرایط سختی برای مستأجر میشود.
- - تورم حاکم بر اقتصاد جامعه: با وجود تورم ارزش مبلغ ودیعهای که به مالک پرداخت میشود در زمان تحویل به مالک با زمان پسگرفتن آن دارای اختلاف زیادی است.
نحوه محاسبه قیمت رهن کامل مسکن
در تعیین مبلغ رهن کامل یکخانه، عوامل مختلفی نقش پررنگی ایفا میکنند. اما برخی از عوامل کلیدی عبارتاند از:
- - قیمت بازار: قیمت بازار ملک و منطقه جغرافیایی که در آن قرار دارد، عامل مهمی در تعیین مبلغ رهن کامل است. بازار مسکن، عرضه و تقاضا، شرایط اقتصادی و سیاسی، توسعه زیرساختها، آبوهوا و عوامل دیگر میتوانند قیمت ملک را تحتتأثیر قرار دهند.
- - ویژگیهای ملک: ویژگیهای فیزیکی و ظاهری خانه نیز در تعیین مبلغ رهن کامل آن نقش مهمی دارد. عواملی مانند عمر بنا، متراژ، تعداد اتاقها و سرویسها، وضعیت ساختمان، تجهیزات و امکانات موجود در خانه و محل قرارگیری آن میتوانند قیمت را تحتتأثیر قرار دهند
تعیین مبلغ رهن کامل بر اساس عرف بازار مسکن با درنظرگرفتن قیمت ملک و سن بنا صورت میگیرد. طبق عرف بین یکچهارم تا یکششم مبلغ فروش ملک است. به طور روال مبلغ رهن ملکی که از نظر عمر بنا نوساز است یکچهارم قیمت فروش ملک در نظر گرفته میشود هر چقدر سن بنا بالاتر باشد این مبلغ به یکششم نزدیک میشود.
سوالات متداول
• در سال ۱۳۹۸ ملکی را رهن کامل کردیم بعد از اتمام قرارداد به مالک اطلاع دادیم که مبلغ رهن را عودت داده و ملک را تحویل بگیرد؛ ولی متأسفانه از مالک خبری نشد و ما تا امسال در ملک با همان مبلغ مستقر بودیم تا به امروز که خبردار شدیم متأسفانه مالک به دلیل کلاهبرداری ملک را به چند نفر فروخته و الان یکی از شاکیان حکم تخلیه را گرفته است. الان تکلیف مبلغ ودیعه ما که دست آن مالک بود چه میشود؟
شخصی که تخلیه شما را میخواهد باید ودیعه شما را پرداخت کند وگرنه نمیتواند. شما تا پولتان را نگرفتهاید آنجا را تخلیه نکنید.
• در هنگام تخلیه ملکی که رهن کامل شده ابتدا مبلغ رهن باید پرداخت شود بعد مستأجر تخلیه کند یا برعکس، ابتدا ملک تخلیه میشود سپس موجر مبلغ رهن را پس میدهند؟
در قراردادهای رهني که این امر مشخص نشده متأسفانه هميشه مشكل جابهجایی و پرداخت رهن وجود دارد و بيشتر بستگي به همكاري موجر و مستأجر دارد و قطعاً در زمان تخليه و تحويل كليد بايد تسويه صورت گيرد ولي از باب همكاري معمولاً يك قسمت از رهن به مستأجر عودت داده میشود و بعد از تخليه و تسویهحساب كامل الباقي به مستأجر پرداخت میگردد.