مالیات بر خانه های خالی یکی از ابزارهای قانونی مهم است که با هدف مدیریت بازار مسکن و کاهش انباشت خانه های خالی در کشور طراحی و اجرا شده اشت . این قانون در سال 1403 به صورت ...
مالیات خانه های خالی در سال 1403 چقدر است؟
25 - آذر
1403
مالیات بر خانه‌های خالی یکی از ابزارهای قانونی مهمی است که با هدف مدیریت بازار مسکن و کاهش انباشت خانه‌های خالی در کشور طراحی و اجرا شده است. این قانون در سال‌های اخیر مورد توجه ویژه دولت و مجلس شورای اسلامی قرار گرفته و به عنوان یکی از راهکارهای مؤثر برای مقابله با احتکار مسکن و ایجاد توازن در عرضه و تقاضای بازار مسکن شناخته شده است. هدف اصلی این سیاست، ترغیب مالکان به عرضه خانه‌های خالی به بازار اجاره یا فروش است تا از این طریق علاوه بر جلوگیری از هدررفت منابع، به رفع بحران کمبود مسکن نیز کمک شود. قانون مذکور با رویکردی اصلاح‌شده و بر اساس تجارب گذشته و نظرات کارشناسی، تلاش دارد تا بازدهی و کارآمدی خود را افزایش دهد و به ابزاری مؤثر در مسیر حل معضل مسکن تبدیل شود. اجرای دقیق و شفاف این قانون می‌تواند تأثیرات مثبتی بر کنترل قیمت‌ها و بهبود وضعیت بازار مسکن داشته باشد.
تعریف خانه خالی و مشمولان قانون
خانه خالی به واحد مسکونی گفته می‌شود که بیش از 120 روز در سال خالی از سکنه باشد و در سامانه ملی املاک و اسکان ثبت شده باشد. این تعریف برای شناسایی دقیق و ایجاد شفافیت در تعداد واحدهای بلااستفاده ارائه شده است. خانه‌های خالی که در شهرهایی با جمعیت بیش از 100 هزار نفر قرار دارند، مشمول قانون مالیات بر خانه‌های خالی خواهند بود. با این حال، واحدهایی که در شهرهای کوچک‌تر قرار دارند یا شرایط خاصی دارند، از این قانون معاف هستند.
برخی شرایط غیرمشمولیت این قانون عبارتند از:
- محل سکونت اصلی یا فرعی مالک: اگر خانه‌ای به عنوان محل سکونت دائم یا اقامت موقت (مثلاً برای تعطیلات) استفاده شود، مشمول مالیات بر خانه‌های خالی نخواهد شد.
- املاک فرسوده یا غیرقابل سکونت: واحدهایی که به دلیل قدیمی بودن، خرابی یا عدم امکان بهره‌برداری قابل استفاده نیستند، از این قانون معاف هستند.
- واحدهایی که کمتر از یک سال از ساخت آن‌ها می‌گذرد: این معافیت به سازندگان فرصت می‌دهد تا در مدت زمان معقولی برای فروش یا اجاره اقدام کنند.
- املاک وقفی که طبق شرایط وقف‌نامه اجاره داده نمی‌شوند: این نوع املاک به دلیل شرایط خاص شرعی و قانونی خود از شمول مالیات معاف هستند.
نحوه محاسبه مالیات بر خانه‌های خالی
مالیات خانه‌های خالی بر اساس ارزش اجاری ملک تعیین می‌شود و این ارزش، معیار اصلی برای برآورد میزان مالیات است. ابتدا اجاره‌بهای سالانه ملک توسط سازمان‌های مربوطه برآورد می‌شود. سپس بر اساس مدت زمان خالی بودن ملک، ضرایب مشخصی اعمال می‌گردد که به شرح زیر است:
- سال اول خالی بودن: مالیات برابر با 6 برابر مالیات بر درآمد اجاره خواهد بود.
- سال دوم خالی بودن: مالیات معادل 12 برابر مالیات بر درآمد اجاره محاسبه می‌شود.
- سال سوم و سال‌های بعد: این مالیات به 18 برابر مالیات بر درآمد اجاره افزایش می‌یابد.
برای مالکان بیش از 5 واحد خالی، ضرایب ذکر شده دو برابر می‌شوند. این افزایش ضرایب برای مالکان عمده، با هدف جلوگیری از انباشت عمدی املاک و کاهش عرضه در بازار مسکن طراحی شده است.
مثال کاربردی:
فرض کنید ارزش اجاره‌ای یک ملک سالانه 10 میلیون تومان باشد. مالیات این ملک بر اساس مدت خالی بودن آن به صورت زیر محاسبه می‌شود:
- سال اول: مالیات معادل 6 برابر مالیات بر درآمد اجاره است، یعنی 60 میلیون تومان.
- سال دوم: این مقدار به 12 برابر افزایش می‌یابد، یعنی 120 میلیون تومان.
- سال سوم و سال‌های بعد: مالیات برابر با 18 برابر مالیات بر درآمد اجاره خواهد بود، یعنی 180 میلیون تومان.
قبل از خرید مسکن در تهران بایداین موارد را بررسی کنید.
هدف این سازوکار:
این ضرایب تصاعدی برای افزایش انگیزه مالکان جهت عرضه ملک‌های خالی به بازار اجاره یا فروش طراحی شده‌اند. همچنین، شدت برخورد با مالکان دارای تعداد زیادی واحد خالی، به ویژه کسانی که بیش از 5 واحد را بدون استفاده نگه می‌دارند، برای جلوگیری از احتکار مسکن و بهبود دسترسی به خانه برای عموم مردم در نظر گرفته شده است.
نحوه شناسایی خانه‌های خالی
شناسایی خانه‌های خالی از طریق سامانه ملی املاک و اسکان انجام می‌شود. مالکان موظف هستند تمام اطلاعات مربوط به املاک خود، از جمله موقعیت، وضعیت سکونت، و نوع استفاده، را در این سامانه ثبت کنند. در صورتی که ملکی در این سامانه ثبت نشده باشد یا اطلاعات مربوط به آن ناقص باشد، به‌عنوان خانه خالی تلقی شده و مشمول مالیات بر خانه‌های خالی خواهد شد.
استفاده از داده‌های خدمات شهری برای شناسایی دقیق‌تر
دولت برای افزایش دقت در شناسایی خانه‌های خالی، از داده‌های مصرفی مرتبط با خدمات شهری استفاده می‌کند. این داده‌ها شامل موارد زیر است:
- مصرف آب: خانه‌هایی که مصرف آب بسیار پایین یا غیرطبیعی دارند، مشکوک به خالی بودن هستند.
- مصرف برق: سطح پایین مصرف برق برای مدت طولانی می‌تواند نشانه‌ای از عدم سکونت باشد.
- مصرف گاز:میزان کم یا عدم استفاده از گاز در بازه زمانی مشخص، به شناسایی کمک می‌کند.
- مصرف تلفن و اینترنت: کاهش یا نبود مصرف در این بخش نیز می‌تواند به عنوان معیاری برای شناسایی خانه‌های خالی در نظر گرفته شود.
فرایند بررسی و تأیید:
در مرحله اولیه، خانه‌هایی که مصرف انرژی و خدمات شهری آن‌ها به‌طور مستمر پایین باشد، به‌عنوان مشکوک به خالی بودن علامت‌گذاری می‌شوند. سپس این موارد توسط نهادهای ذی‌ربط بررسی می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که این املاک واقعاً خالی هستند.
هدف از این روش شناسایی:
این شیوه ترکیبی از خوداظهاری و داده‌های خدمات شهری، علاوه بر افزایش دقت، از امکان سوءاستفاده یا دور زدن قانون جلوگیری می‌کند. همچنین، این فرآیند شناسایی کمک می‌کند تا اجرای قانون مالیات بر خانه‌های خالی عادلانه‌تر و شفاف‌تر باشد و از اعمال مالیات نادرست بر مالکان منصفانه جلوگیری شود.
دلایل وضع مالیات بر خانه‌های خالی
دلایل اصلی این سیاست‌گذاری شامل موارد زیر است:
• کنترل بازار مسکن باکاهش تعداد خانه‌های خالی، عرضه املاک برای اجاره ملک و فروش افزایش یافته و قیمت‌ها کنترل می‌شوند.
• تشویق مالکان به اجاره دادن املاکبسیاری از خانه‌های خالی در مناطق گران‌قیمت واقع شده‌اند که احتکار آن‌ها موجب افزایش قیمت‌ها در بازار مسکن شده است.
• افزایش درآمد دولتدرآمدهای مالیاتی از این بخش می‌تواند در پروژه‌های عمرانی و مسکن اجتماعی استفاده شود.
انتقادات به قانون
با وجود اهداف مثبت این قانون، انتقاداتی نیز به آن وارد است:
• نقص در شناسایی دقیقاطلاعات ثبت شده در سامانه ملی املاک و اسکان موجب شده بسیاری از خانه‌های خالی شناسایی نشوند.
• عدم تأثیرگذاری کافیمیزان مالیات دریافتی از این قانون هنوز به حد انتظار نرسیده است. به‌عنوان مثال، در سالگذشته تنها 4800 میلیارد تومان از این مالیات وصول شد که رقم ناچیزی در مقایسه با حجم بازار مسکن است.
• پیچیدگی در اجرای قانونبسیاری از مالکان به دلیل ابهامات قانونی، از ثبت اطلاعات خودداری می‌کنند.
معافیت‌ها و شرایط خاص
برخی از املاک به دلیل شرایط خاص از مالیات معاف هستند:
• خانه‌های فرسوده یا غیرقابل سکونت
• واحدهای وقفی
• املاکی که در سامانه‌های معاملات رسمی برای اجاره یا فروش ثبت شده‌اند
• واحدهایی که به دلایل خاص(مانند سکونت افراد تحت تکفل) به‌عنوان اقامتگاه ثبت شده‌اند
این معافیت‌ها نشان‌دهنده تلاش دولت برای اعمال عادلانه‌تر قانون و حمایت از گروه‌های خاص است.
بیشتر بخوانید: ثبت نام طرح مسکن ملی در سال 1403
نحوه پرداخت و جریمه‌ها
مالکان پس از دریافت اعلامیه مالیاتی یک ماه فرصت دارند تا نسبت به پرداخت مالیات اقدام کنند. در صورت تأخیر، جریمه‌ای معادل 2.5 درصد از مالیات تعیین‌شده به ازای هر ماه به آن افزوده می‌شود.
راهکارهای پیشنهادی برای بهبود اجرا
برای افزایش کارآمدی این قانون، راهکارهای زیر پیشنهاد می‌شود:
• تکمیل اطلاعات سامانه املاکبا استفاده از داده‌های خدمات شهری.
• افزایش شفافیتارائه دستورالعمل‌های واضح برای مالکان.
• کاهش نرخ مالیاتیبرای ترغیب مالکان به همکاری.
• تخصیص درآمدها به ساخت مسکن اجتماعی و بازسازی بافت‌های فرسوده.
بیشتر بخوانید: قوانین تغییر کاربری ملک در سال 1403
سوالات متداول
1. اگر ملکی به دلیل فرسودگی قابل سکونت نباشد، آیا مشمول مالیات بر خانه‌های خالی می‌شود؟
خیر، املاکی که به دلیل فرسودگی یا خرابی غیرقابل سکونت هستند، از شمول قانون مالیات بر خانه‌های خالی معاف‌اند. این معافیت به‌منظور رعایت عدالت و جلوگیری از تحمیل هزینه غیرضروری بر مالکان در نظر گرفته شده است.
2. اگر مالک اطلاعات ملک خود را در سامانه ملی املاک و اسکان ثبت نکند، چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورت عدم ثبت اطلاعات ملک در سامانه ملی املاک و اسکان، ملک به‌طور پیش‌فرض به‌عنوان خانه خالی در نظر گرفته می‌شود و مالیات بر آن اعمال خواهد شد. این رویکرد برای افزایش شفافیت و جلوگیری از پنهان‌کاری مالکان طراحی شده است. دولت همچنین از داده‌های مصرف انرژی و خدمات شهری برای تأیید وضعیت خانه استفاده می‌کند.
منبع خبر : ایران فایل
