زنگ هشدار به ساخت‌و‌ساز در تهران

فراوانی تاوورکرین‌ها در تهران در دو سال گذشته، پایتخت را به «آمار رسمی برای اطلاع از درجه رونق ساخت‌وساز در شهر» کاملا بی‌نیاز کرده بود طوریکه با رویت دست‌کم یک جرثقیل‌ ساختمانی در هر محله به راحتی قابل محاسبه بود چه حجمی از آپارتمان‌های مسکونی توسط سرمایه‌گذاران برای متقاضیان مسکن در این کلان‌شهر در حال احداث است اما هم‌اکنون این، آمار مرجع صدور پروانه‌های ساختمانی در تهران است که از توقف ناگهانی موتور شتاب‌دهنده ساخت‌وساز -بعد از دو سال فعالیت پرنفس- خبر می‌دهد.
گزارش تازه‌ای که از شهرداری‌تهران نشان می‌دهد: ساخت‌وسازهای مسکونی در سطح پایتخت در حالی که از پایان آخرین رکود –سال88- به صورت ممتد ماه به ماه افزایش یافته و حتی در بهار91 به لحاظ رشد تیراژ، رکورد یک دهه گذشته را با فاصله زیاد زده، در سه ماه تابستان به عنوان بهترین فصل برای فعالیت ساختمانی، با افت شدید مواجه شده است.
مطابق الگوی 20 سال گذشته بازار مسکن، سرمایه‌گذاری بسازوبفروش‌ها همزمان با افزایش قیمت مسکن شروع می‌شود و درست تا لحظه اوج رشدقیمت، ادامه پیدا می‌کند، اما امسال درحالی که منحنی نرخ رشد قیمت مسکن به رغم شروع افزایشی از اواسط سال89 تازه در ابتدای مسیر قرار دارد، خروج سازنده‌ها از بازار اتفاق افتاده است.
 در بهار امسال نزدیک به 100 هزار واحدمسکونی جدید در مناطق 22گانه تهران احداث شد طوری که این حجم ساخت‌وساز ضمن رشد 60 درصدی نسبت به بهار سال90 که خود یک رکورد محسوب می‌شد به دلیل آنکه عملکرد 12 ماهه سازند‌ه‌ها در سال‌های گذشته را عملا در 3ماه محقق کرده بود – در تهران معمولا سالی در حدود 90 تا 100 هزار واحدمسکونی جدید احداث می‌شود- یک رکورد دیگر را هم ثبت کرد و در عین حال به پیش‌بینی‌ در همان زمان از تداوم رشد ساخت‌وساز در تابستان منجر شد.
اما هم‌اکنون کارنامه تابستانی بسازوبفروش‌ها و انبوه‌سازان نشان می‌دهد: تعداد واحدمسکونی احداثی جدید در تهران نه تنها اوج‌بهاری را حفظ نکرده که 20 درصد نسبت به تابستان90 کاهش پیدا کرده است.
طبق دوره‌های رونق-رکود باید در تابستان امسال شتاب سرمایه‌گذاری‌های ساختمانی در بازار مسکن با اندازه‌ای بیشتر از قبل افزایش می‌یافت و این مسیر تا زمان رسیدن منحنی رشد قیمت مسکن به اوج خود، دوام پیدا می‌کرد اما با اتفاقات تابستانی نظم دوره کنونی کاملا به هم ریخته است.
براساس آنچه دفتر معاونت شهرسازی و معماری سازمان نوسازی شهر تهران درباره رفتار ساخت‌وساز در نیمه‌اول امسال اعلام کرده، رشد 60درصدی در احداث واحدمسکونی در بهار و افت 20 درصدی در تابستان در نهایت به رشد ناچیز 15درصدی ساخت‌وساز در نیمه‌اول امسال منجر شد.
با کاهش قابل‌ توجه تقاضا برای صدور پروانه ساختمانی در تهران طی فصل تابستان، تعداد واحدهایی که در این مدت در تهران کلنگ‌زنی شد نسبت به فصل قبل –بهار91- حدود 50 درصد کاهش یافت طوری که افت تابستانی ساخت‌وساز نسبت به بهار به عنوان اقدام بی‌سابقه از نگاه تحلیلگران مسکن مطرح است.
چه شد موتور ساخت‌وساز مختل شد؟
بررسی‌ها درباره ریشه‌های اختلالی که در تابستان در موتور ساخت‌وساز ایجاد شد حاکی است: افزایش قیمت مصالح‌ساختمانی، رکود معاملاتی در بازار خرید و فروش مسکن و از همه قوی‌تر حالت بخت‌آزمایی حاکم بر بازار ارز و سکه در سه ماه دوم سال91، مانع از اجرای پروژه‌های جدید توسط بسازوبفروش‌ها در تهران شد.
درست در این فصل التهاب قیمت سکه و دلار به اوج خود رسید تا جایی که سرمایه‌گذاران ساختمانی ترجیح دادند سرمایه‌هایشان را به جای اینکه در ساخت آپارتمان برای بازاری که تقاضا قدرت خرید آن را ندارد به کار بگیرند، وارد سفته‌بازی‌های پرسود کنند.
رییس انجمن انبوه‌سازان تهران درباره کسادی بازار ساخت مسکن گفت: هنوز رونق در این بازار به انتهای خط نرسیده، اما با شرایط فوق‌العاده‌ای که در تابستان به وجود آمد فضا برای ساخت‌وساز محدود شده است. در این فصل عمده مصالح‌ساختمانی تا دو برابر افزایش قیمت پیدا کرد تاجایی که تخمین قیمت تمام‌شده ساخت مسکن برای انبوه‌سازان مخدوش شد. از طرفی گروهی برای درامان ماندن از تورم قیمت‌ها، دارایی‌های نقدی‌شان را وارد بازارهای جذاب کردند. گروهی هم از آنجا که ماه‌ها در فروش واحدهای ساخته‌شده ناکام مانده بودند، با رشد هزینه‌های ساخت در تابستان، از ادامه کار انصراف دادند.
ایرج رهبر در عین حال تصریح کرد: بعید است وضعیت تابستان امسال در بازار ساخت‌وساز همیشگی باشد.
بافت‌فرسوده هم تعطیل شد
براساس این گزارش افت فعالیت‌های ساختمانی در سطح شهر تهران به بافت‌فرسوده که پرسودترین محل برای ساخت‌وساز محسوب می‌شود نیز سرایت کرده است.
در بافت‌فرسوده تهران برخلاف رشد دو رقمی حجم احداث واحدمسکونی جدید در سال‌های 89 و 90، در نیمه‌اول امسال تعداد پروانه‌های ساختمانی صادره از کاهش 3 درصدی تعداد واحدها خبر می‌دهد.
افت نوسازی در بافت‌فرسوده تهران را پیش‌تر رییس سازمان نوسازی شهر تهران با اعلام افزایش 50 درصدی قیمت تمام‌شده مسکن، پیش‌بینی کرده بود.