دو سامانه برای زلزله ‌تهران

نهاد تحقیقاتی وابسته به وزارت راه‌وشهرسازی برای مقابله با اثر زلزله‌بزرگ تهران، قدرت هشدار دستگاهی که سال گذشته در نزدیکی پارک ‌پردیسان برای پیش‌بینی زلزله نصب شده بود را تکمیل کرده و سامانه جدیدتری را نیز در این محل راه‌اندازی کرده است.
سامانه «پیش‌بینی زلزله» هم‌اکنون تقویت و امکانات آن تکمیل شده است و در عین حال سامانه «پاسخ‌سریع» که قادر است حداکثر 4 دقیقه بعد از وقوع زلزله، نقشه و کروکی محله‌ها و خیابان‌های آسیب‌دیده را در اختیار نهادهای امداد و نجات قرار دهد نیز در محل مرکز تحقیقات مسکن – مجاور پارک‌پردیسان- نصب شده است. رییس مرکز تحقیقات مسکن در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درباره جزئیات تازه از سامانه پیش‌بینی زلزله اعلام کرد: نتایج عملکرد این سامانه نشان‌داده، قابلیت هشدار و پیش‌بینی زلزله 24ساعت قبل از وقوع وجود دارد. سیدمحمود فاطمی‌عقدا با تاکید براینکه میزان خطای دستگاه پیش‌بینی زلزله برای زمین‌لرزه‌های با بزرگی 4 تا 5 ریشتر بسیار پایین است، گفت: این سامانه فوج‌لرزه‌های اخیر در شرق تهران –حوالی گسل‌های مشاء و فیروزکوه- را پیش‌بینی کرده بود. معاون وزیر راه‌وشهرسازی افزود: روزانه 3 تا 4 فوج‌لرزه‌ - تکان‌هایی که نمی‌شود منشاء آن را الزاما زلزله عنوان کرد- توسط دستگاه‌های لرزه‌نگار در تهران به ثبت می‌رسد.
مرکز تحقیقات مسکن و ساختمان وابسته به وزارت راه‌وشهرسازی که سال گذشته با نصب سامانه هشدار زلزله، پیش‌بینی خطرات لرزه‌ای تا 24 ساعت قبل از وقوع را مطرح کرده بود هم اینک با نصب و ارتقای سامانه پاسخ سریع زمین‌لرزه درصدد است تا خطرات احتمالی پس از وقوع هرگونه زمین‌لرزه را تا نسبت صفر درصد کاهش دهد. در این زمینه، رییس مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن ضمن تشریح سازوکار سامانه پاسخ سریع زلزله به «دنیای اقتصاد» گفت: این سامانه قادر است با ثبت زلزله‌های احتمالی در کسر اندکی از زمان به میزان حداکثر سه دقیقه و با ترسیم نقشه زمین‌لرزه، نوسان‌های مربوط به شدت لرزه در نقاط مختلف را با استفاده از لایه‌های اطلاعاتی همچون تراکم جمعیت، راه‌های ارتباطی، نوع مصالح ساختمانی، تیپ ساختمان‌ها، قدمت آنها و... تعیین کند و به سرعت میزان آسیب پذیری و شدت آن را مشخص کرده و در نهایت نقشه خسارت واردشده به شهر را به عنوان خروجی نهایی بلافاصله در اختیار مدیریت بحران استان، شهر یا کشور قرار دهد. سیدمحمود فاطمی‌عقدا افزود: بر این اساس مدیریت بحران می‌تواند در همان دقایق اولیه پس از حادثه با تشخیص دقیق میزان آسیب‌پذیری و تامین ضرورت‌های امدادرسانی اقدامات لازم را در لحظه طلایی بحران به منظور نجات جان مصدومان انجام دهد. وی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه بیشتر تلفات ناشی از زلزله‌ها نتیجه عدم امکان دست یافتن سریع به مکان حادثه است، با تحقق اهداف این سامانه می‌توان تلفات ناشی از زلزله‌ها را تا حد صفر درصد کاهش داد.
فاطمی‌عقدا گفت: از مهم‌ترین ویژگی‌های این سامانه امکان به روز رسانی مرتب اطلاعات و داده‌های دریافتی و ترسیم لحظه‌ای نقشه‌های لرزه‌ای است.
روزانه چهار فوج لرزه‌ای در تهران
رییس مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن با اشاره به فعال بودن دستگاه پیش‌بینی زلزله در محوطه مرکز تحقیقات به «دنیای اقتصاد» اعلام کرد: به طور متوسط روزانه حداقل شاهد ثبت 3 تا 4 فوج لرزه‌ای در شهر تهران هستیم.
وی گفت: خردلرزه‌های اخیر ثبت شده در دستگاه‌های ثبت لرزه‌های شهر تهران همچون خردلرزه اخیر مربوط به گسل‌های مشاء و فیروزکوه تنها فوج‌های لرزه‌ای مربوط به مشخصات زمین‌شناسی خاص آن منطقه بوده است و نمی‌توان این فوج‌های لرزه‌ای را مقدمه‌ای برای یک زلزله بزرگ دانست.
این مقام مسوول در وزارت راه و شهرسازی ادامه داد: گستره‌هایی همچون شهر تهران به علت ویژگی‌های خاص زمین‌شناسی روزانه با لرزه‌های متعددی روبه‌رو هستند که نمی‌توان هیچ یک از آنها را زلزله به شمار آورد و لذا به آنها فوج‌لرزه‌ای می‌گوییم.
وضعیت تهران عادی است
فاطمی‌عقدا با بیان اینکه در حال حاضر وضعیت لرزه‌ای شهر تهران کاملا طبیعی است و هیچ‌گونه موقعیت غیرعادی در این زمینه تاکنون به ثبت نرسیده است، اظهار کرد: تاکید ما همواره بر پیشگیری بوده و هست. وی افزود: در حال حاضر در مرحله تست آزمایشی سیستم ارتقا داده شده در زمینه پیش‌بینی زلزله هستیم و براساس آمار موجود، میزان خطای این دستگاه برای لرزه‌هایی با شدت متوسط 4 تا 5 ریشتر بسیار ناچیز است. رییس مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن همچنین با بیان اینکه این مرکز برای ثبت خردلرزه‌ها با مشکل خاصی مواجه نیست و اغلب آنها در سامانه پیش‌بینی و پاسخ ثبت می‌شوند، خاطرنشان کرد: در زمینه پیش‌بینی زلزله‌های بزرگ نیاز به کار بیشتری داریم و امیدواریم سامانه پیش‌بینی بتواند برای زلزله‌های بزرگ و خطرناک با شدت بیش از 5 ریشتر نیز کاربرد داشته باشد. وی در پاسخ به این سوال که بالاترین حالت غیرعادی ثبت شده در سامانه پیش‌بینی چند ریشتر بوده است، به «دنیای اقتصاد» گفت: برآورد دقیقی از این امر نداشته‌ایم اما به صورت حدودی، بالاترین حالت غیرعادی ثبت شده از طریق این سامانه در حد متوسط 5/4 تا 5 ریشتر در کشور بوده است اما در تهران هیچ حالت غیرعادی نداشته‌ایم.فاطمی‌ عقدا با بیان اینکه در حال حاضر 1165 ایستگاه فعال در زمینه ثبت زلزله در کشور وجود دارد، گفت: با اجرای طرح سامانه پاسخ سریع زلزله در کشور، تعداد این ایستگاه‌ها به 3500 ایستگاه افزایش می‌یابد. وی افزود: از این تعداد، شهر تهران با 45 ایستگاه فعال در زمینه ثبت زلزله، در قالب این طرح، از 200 ایستگاه برخوردار می‌شود.رییس مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن تصریح کرد: شبکه شتاب‌نگاری کشور، سومین شبکه شتاب‌نگاری کارآمد دنیا است.