روال ساختمان سازی در دنیا تغییر می‌کنـد

بحران اقتصادی غرب و ادامه رکود و کاهش قیمت مسکن در بسیاری از کشورها، ساخت و ساز در سراسر دنیا را دستخوش تغییرات عمده‌ای کرده است. شرکت‌های ساختمانی در تدارک به‌کارگیری روش‌های بدیع هستند تا بتوانند با کمترین هزینه و ریسک ممکن در این حوزه فعالیت کنند.تغییر شیوه ساخت و ساز آنچنان سریع در حال انجام است که اغلب پروژه‌های منحصر به فرد، نیمه‌کاره رها شده و پیمانکاران در فکر ایجاد ساختمان‌های معمولی هستند. شاید تا سال‌ها خبری از ساختمان‌های لوکس و آنچنانی نباشد. نمونه چنین اتفاق تازه‌ای در جزیره عربی خلیج‌فارس نمایان است. خبرهای حوزه ساخت و ساز در دبی از تعطیلی کارگاه ساختمانی بلندترین برج تجاری در این منطقه حکایت دارد. ساخت برج 400 طبقه دبی که اخیرا مراحل تکمیل پایه آن به انتها رسیده بود برای مدت نامعلوم متوقف شد.
در روزهایی که شرکت‌های ساختمانی برای ساخت بلندترین، باشکوه‌ترین و سبز‌ترین ساختمان‌های دنیا با هم رقابت می‌کنند، آرام آرام تغییراتی در بازار ساخت و ساز و صنعت ساختمانی جهان در حال وقوع است. از جمله این تغییرات از دست رفتن شغل و بیکار شدن بسیاری در صنعت ساخت و ساز
است. نتایج یک تحقیق که در انگلیس انجام شده نشان می‌دهد، دستمزد مهندسان ساختمانی در سراسر اروپا در سال 2009 تا 10‌درصد کاهش می‌یابد. دستمزد این افراد در سال 2008 تا 5‌درصد کاهش یافته‌بود. این تغییرات، مولود رکودی است که بازار مسکن در دنیا را فراگرفته‌است. سایت خبری ساختمان و مسکن در انگلیس در مقاله‌ای به 10 تغییری که این رکود در سال‌های آینده در صنعت ساختمانی غرب و اروپا به وجود می‌آورد پرداخته است.
مرگ سازه‌های باشکوه و مجلل نمایشی
آیا رکودی که اکنون صنعت ساخت و ساز و بازار مسکن دنیا را فراگرفته، به معنای پایان عمر سازه‌های باشکوه در شهرهایی مانند دبی، لندن و دیگر نقاط دنیا خواهد بود؟ حتی ممکن است شمار برج‌های اداری که در آینده نزدیک در شهرهای مختلف جهان ساخته می‌شود، کاهش یابد. حتی اگر سازندگان، بودجه لازم را برای ساخت این ساختمان‌ها پیدا کنند خیلی زود درخواهند یافت که مشتری برای این برج‌ها پیدا نخواهند کرد. شرکت‌های تجاری که در این اقتصاد راکد جهانی سود چندانی به دست نمی‌آورند دیگر نیازی به برج‌های میلیارد دلاری برای اقامت خود و اداره کسب و کارشان ندارند. البته این به آن معنی نیست که در آینده شاهد بازگشت به ساختمان‌های ارزان‌قیمت در نقاط مختلف دنیا باشیم که دفتر کار شرکت‌های بزرگ باشد. بلکه با توجه به مالیات‌های سنگینی که در نقاط مختلف دنیا برای ساختمان‌های خالی از سکنه وضع شده و گران شدن انرژی، روندهای جدیدی در صنعت ساخت و ساز معماری جهان به وجود خواهد آمد.
الگوی جدید خرید
یک موسسه تحقیقات مسکن در انگلیس اخیرا اعلام کرده، 50 تا 60‌درصد از طرح‌های ساختمانی در شهر لندن اکنون نیمه‌کاره رها و متوقف شده‌است. این روند در نقاط دیگر دنیا هم وجود دارد. در بعضی کشورها به دلیل نبود شفافیت در آمارها و ارقام این روند مشخص نمی‌شود، اما در بعضی دیگر مانند لندن شفافیت در آمارها چنان بالا است که انکار این روند ممکن نیست. دلیل این توقف در کار ساخت و ساز، مازاد ساختمان و آپارتمان است که اکثر آن‌ها پیش ‌فروش شده‌اند، اما به دلیل شرایط وخیم وام‌های بانکی، خریداران از پرداخت ادامه وجوه پیش‌خرید خودداری می‌کنند. کار ساخت بخش دیگری از این ساختمان‌ها در دوران رونق بازار مسکن شروع شده و به همین دلیل با حداکثر امکانات و تجهیزات لوکس طراحی شده‌اند. اکنون کسی توان خرید این ساختمان‌های لوکس را ندارد.
ساخت و ساز در حومه شهرها
در 12 ماه گذشته در انگلیس شمار آپارتمان‌هایی که کار ساخت آنها شروع شده تا 50 درصد کاهش یافته‌است. در حال حاضر از میان همه ساختمان‌های مسکونی در آمریکا 25 درصد آپارتمان‌ هستند و 75 درصد خانه تک واحدی تک طبقه. برای ادامه این وضع، سازندگان مسکن به 40 درصد زمین بیشتر نیاز دارند، چرا که خانه تک طبقه تک واحدی مساحت زمین بیشتری نیاز دارد، اما این زمین از کجا تامین می‌شود؟ سازندگان مسکن در نقاط مختلف دنیا اکنون برای تامین این زمین به سراغ حاشیه وحومه شهرها می‌روند.
افزایش دعوی‌های قضایی
وقتی پول به سختی به دست می‌آید، تعداد دعوی‌های قضایی بیشتر می‌شود. این روند از همین حالا در بازار مسکن و ساخت و ساز آغاز شده‌است. در 5 ماه گذشته در آمریکا شمار کارمندان دفاتر حقوقی شرکت‌های ساختمانی افزایش یافته و حقوق آنها هم دوبرابر شده‌است.
مشتری‌مداری
این روزها مشتریان در بازار مسکن همه کلک‌‌ها و سیاست‌بازی‌های سازندگان و فروشندگان ملک را تلافی می‌کنند. در گذشته فروشندگان در موضع برتر قرار داشتند، اما اکنون این خریداران هستند که شرایط قراردادها را تعیین می‌کنند. یکی از شرایطی که این روزها خریداران در قراردادها به فروشندگان تحمیل می‌کنند، شرط انتقال ریسک به فروشنده است. صاحبان شرکت‌های ساختمانی و انبوه‌سازان هم که بعد از مدت‌ها انتظار، خریداری پیدا کرده‌اند، بدون هیچ مخالفتی این شروط را می‌پذیرند.
کارآمدی
در بازار پرآشوب ساختمان و مسکن، شرکت‌ها و سازندگانی می‌توانند به سلامت از این توفان عبور کنند که بتوانند هزینه‌ها را کنترل کرده و کارآمدی را بالا ببرند. یکی از بهترین راه‌ها در این میان، مدیریت پس‌مانده است. هزینه‌ها همیشه مشهود نیست. گاهی قیمت موادی که به صورت پس‌ماند به زباله‌دان ریخته می‌شود به 5/1‌میلیارد یورو در سال می‌رسد. شرکت‌های ساختمانی برای حل این موضوع از مصالح پیش‌ساخته و ساخت و ساز در خارج از محل ساختمان استفاده می‌کنند. این شیوه ساخت و ساز در سال‌های آینده متداول‌تر خواهد شد. از سوی دیگر سرعت ساخت و ساز هم این روزها موضوعی بسیار مهم برای سازندگان است.
کاهش هزینه‌ها
در شرایط سخت بازار، تلاش بیشتری برای کاهش هزینه‌ها صورت می‌گیرد. اولین گام برای رسیدن به این هدف، استفاده از مصالح‌ ارزان‌قیمت‌تر است.
فقدان نوآوری
بخش عمده کار شرکت‌های ساختمانی به طراحی‌های نوین و نوآوری در زمینه ساخت‌و‌ساز اختصاص می‌یابد. در شرایط سخت بازار دیگر بودجه چندانی برای این نوآوری باقی نمی‌ماند. این نوآوری هم در زمینه ساخت و ساز صورت می‌گیرد و هم در زمینه تاسیسات تامین انرژی ساختمان‌ها.
دشواری در تامین سرمایه
در شرایط رکود بازار، بانک‌ها تمایل چندانی به وام دادن ندارند. در گذشته در اکثر کشورهای غربی تا 80درصد قیمت مسکن وام وجود داشت، اما اکنون حتی برای تامین 60درصد قیمت خانه هم نمی‌توان به وام بانک امید داشت. امروزه در اروپا و آمریکا از هر 20 بانک تنها 2 بانک برای دادن وام مسکن تمایل دارند.
خطر تخریب محیط‌زیست توسط صنعت ساختمان
در شرایطی که شرکت‌ها و سازندگان مسکن هزینه‌های خود را محدود می‌کنند و جایی برای نوآوری نمی‌ماند، اکثر سازندگان ترجیح می‌دهند شیوه‌های سنتی مانند کولر یا شوفاژ گازی و گازوئیلی را برای تامین گرما یا سرمای ساختمان‌ها به کار ببرند. رکود کنونی در اقتصاد جهان و از آن بیشتر در بازار مسکن، می‌تواند همه پیشرفت‌های سال‌های اخیر در زمینه استفاده از انرژی پاک و انرژی‌های تجدیدپذیر مانند باد و خورشید را به عقب برگرداند.