اصلاح سهمیه بانکی وام ساخت

24 بانک عامل طبق مصوبه پارسال هیات دولت و بانک مرکزی، مکلف بودند 300 هزار فقره تسهیلات نوسازی 30 تا 50 میلیون تومانی با نرخ سود 9 درصد به مالکان خانه‌های قدیمی برای تخریب و نوسازی ارائه کنند اما عملکرد نیمه اول امسال بانک‌ها طبق اعلام متولیان بخش مسکن، از پرداخت حداکثر 10 هزار فقره تسهیلات طی 6 ماه حکایت دارد در حالی که در همین مدت، حداقل 30 هزار پرونده درخواست وام نوسازی از جانب مرجع دولتی نوسازی بافت‌های فرسوده کشور تحویل بانک‌های عامل شده که به این ترتیب میزان عمل به این مصوبه تاکنون به اندازه یک‌سوم اهداف از پیش تعیین شده، بوده است. بررسی‌ها درباره علت بی‌پاسخ گذاشتن «دوسوم تقاضای معطل در بازار ساخت مسکن ارزان‌قیمت برای گرفتن وام» حاکی است: سهمیه‌بندی اشتباه 300 هزار وام ساخت مسکن بین بانک‌ها به گونه‌ای که نیمی از تسهیلات بر عهده 4 بانک خصوصی-ا ز جمله بانک گردشگری- کاملا ناآشنا به ضوابط پرداخت تسهیلات تکلیفی بلندمدت گذاشته شده است، خود عاملی برای بروز اختلال در مسیر پرداخت این تسهیلات شده است. 

بانک‌های خصوصی فعال در تامین مالی بخش‌ها و حوزه‌های خاص، اغلب به صورت «کوتاه‌مدت و در قالب پرداخت سرمایه در گردش» به مشتریان مرتبط، تسهیلات پرداخت می‌کنند. طول بازگشت تسهیلات این بانک‌ها حداکثر 2 ساله تعیین می‌شود، این در حالی است که در تکلیف مربوط به وام نوسازی (ساخت مسکن ارزان‌قیمت) پروسه بازپرداخت تسهیلات با توجه به خصلت وام‌های مسکن حداقل 12 ساله است که به این ترتیب، این نوع وام با میزان ماندگاری منابع و اعتبارات داخلی بانک‌های خصوصی تخصصی، سنخیت و هماهنگی ندارد. اشتباه دوم در توزیع نامناسب سهمیه وام ساخت 50 میلیون تومانی، به نادیده گرفته شدن بانک مسکن - به‌عنوان بانک عامل تخصصی تامین مالی بخش مسکن- در این سهمیه‌بندی مربوط می‌شود. بانک مسکن با سابقه 7 ساله در پرداخت بیش از 2 میلیون فقره وام مسکن‌مهر و همچنین تجربه چندده ساله در اعتبار‌دهی بلندمدت به متقاضیان ساخت و عرضه مسکن از محل منابع داخلی خود، به مراتب بهتر و روان‌تر از سایر بانک‌ها، می‌تواند نسبت به پرداخت وام 50 میلیونی ساخت مسکن اقدام کند. شرکت عمران و بهسازی بافت‌های فرسوده ایران اخیرا موفق شد برای اصلاح این دو ضعف، سهم بانک‌های خصوصی را تعدیل کند و برای بانک مسکن سهمیه 20 هزار فقره‌ای در نظر بگیرد. برای نیمه دوم امسال، مقرر شده 55 هزار فقره وام نوسازی پرداخت شود که حدود نیمی از آن توسط بانک مسکن ارائه خواهد شد. متولیان بخش مسکن با خوش‌بینی نسبت به یارانه ناچیز اختصاص داده شده از طرف سازمان مدیریت برای جبران مابه‌التفاوت نرخ سود یارانه‌ای تسهیلات نوسازی معتقدند: این اقدام دولت نوعی اعتمادسازی برای بانک‌ها است که به دلیل تنگنای مالی، رقم یارانه به جای پوشش 300 هزار فقره تسهیلات، سود یارانه‌ای یک‌پنجم آن را تامین می‌کند اما در سال آینده، به واسطه پیش‌پرداخت یارانه نرخ سود وام نوسازی به بانک‌ها از یکسو و اصلاح سهمیه بانک‌ها از سوی دیگر، انتظار می‌رود روند پرداخت وام بهبود پیدا کند.